Bàn chân khoèo bẩm sinh là một dị tật xảy ra trong thời kỳ bào thai nhưng không phải là dị tật phôi thai. Một bàn chân phát triển bình thường có thể biến thành chân khoèo trong 3 tháng thứ nhì của thai kỳ. Bàn chân khoèo hiếm khi được phát hiện bằng siêu âm hình ảnh trước tuần lễ thứ 16 của thai kỳ. Vì vậy, giống như loạn sản khớp hông và vẹo cột sống tự phát, chân khoèo là một biến dạng theo sự phát triển.
(Bàn chân (P) khoèo- phát hiện sớm) (Bàn chân khoèo 2 bên- phát hiện muộn)
Một bàn chân khoèo điển hình gồm phức hợp với 04 biến dạng đặc trưng như các hình trên: bàn chân ngựa (bàn chân thuổng, hay co rút gân gót = Equinus), vẹo trong nửa sau bàn chân (Varus), khép ngửa nửa trước bàn chân (Adductus), và lõm gan chân (vòm lòng bàn chân = Cavus). Nguyên nhân của các biến dạng này là do vị trí của các xương cổ, bàn chân bị biến đổi, không theo cấu trúc giải phẫu bình thường (xương sên – ghe – gót – hộp); do các cơ co rút với sợi cơ to hơn và sự kéo căng quá mức (các cơ chày sau, cơ tam đầu cẳng chân, cơ chày trước, cơ gan chân, cơ gập các ngón dài, cơ gấp ngón cái); gân Achilles nhỏ, bám vào phía trong xương gót làm cho xương gót bị vẹo vào; do các dây chằng ở mặt sau trong của các khớp xương cổ chân rất dày, căng, co rúm và cứng (dây chằng mác- gót, dây chằng Delta, dây chằng gan chân ngắn và dài, dây chằng chày – sên, sên – gót….); do bao khớp sau cổ chân bị ngắn và co rút (bao khớp sên – thuyền, gót – hộp); do nhiều cân bị co rút, nhất là cân gan chân.
Giải phẫu bàn chân khoèo
Với sự bất thường về cấu trúc, làm cho bàn chân bị hạn chế vận động, không linh hoạt trong chuyển động. Trẻ có bàn chân khoèo dù không gây đau đớn, nhưng cần phải được phát hiện và can thiệp sớm khi các cấu trúc còn mềm, dễ dàng điều chỉnh bằng các phương pháp chỉnh hình. Điều trị bàn chân khoèo ở trẻ lớn và người lớn sẽ gặp nhiều khó khăn, phức tạp hơn. Nếu bệnh không được điều trị hoặc điều trị kém sẽ gây ra sự tàn tật về thể chất, tinh thần; tâm lý và tài chính cho người bệnh, gia đình và xã hội.
Có rất nhiều phương pháp và kỹ thuật điều trị bàn chân khoèo bẩm sinh. Khuyết tật này đã được sách cổ của người da đỏ nêu vào thế kỷ thứ X trước Công nguyên. Bản viết cũ nhất mô tả bàn chân khoèo và cách điều trị là của Hippocrate(460-337) trước Công nguyên. Ông mô tả cách nắn bằng tay và băng để giữ vị trí sửa chữa bàn chân. Sau Hippocrate mãi đến thế kỷ XVI mới xuất hiện các bài viết về bàn chân khoèo. Năm 1575, Ambroise Pare mô tả biến dạng và cách điều trị cũng là nắn chỉnh và băng. Năm 1743, Nicolas Andry điều trị bàn chân khoèo bằng băng ẩm cho mềm dây chằng, hằng ngày nắn và cố định với nẹp các-tông, nẹp gỗ hay nẹp sắt. Venel thì cho mang một chiếc “thuyền” để chữa. Năm 1803, Scarpa lần đầu tiên mô tả về nẹp chỉnh hình bằng kim loại có các đai mềm nhằm làm phần trước bàn chân sấp và dạng. Năm 1784 Lorenz, lần đầu mổ gân Achille. Năm 1834, Diffenbach là người đầu tiên dùng bột thạch cao nắn bó chữa trị bàn chân khoèo, và năm 1841, Diffenbach cắt gân Achille cho 350 bàn chân khoèo. Từ năm 1846 có gây mê, việc điều trị được đổi mới và mổ nhiều hơn. Solly là người đục xương đầu tiên. Năm 1884, Phelps thực hiện cắt rộng rãi các dây chằng, bao khớp. Năm 1911, Pure Khauser đầu tiên đục xoay xương chày. Năm 1930, Denis Brown mô tả kiểu nẹp cố định 2 bàn chân. Năm 1931, Contarygis mổ rộng rãi phần mềm càng lớn càng tốt sau sinh. Tiếp những năm sau, nhiều phẫu thuật viên cũng sớm mổ phần mềm để điều trị. Năm 1940, Ignacio Ponseti đã nghiên cứu dựa trên sinh học của sự biến dạng và giải phẫu học chức năng của bàn chân, và phát triển phương pháp điều trị nắn, bó bột chỉnh hình với có hoặc không mổ cắt gân Achilles qua da, mổ chuyển gân chày trước ra ngoài, kết hợp với giày nẹp chỉnh hình sớm cho trẻ sau sinh đến trước 9 tháng tuổi, thậm chí cho một số trẻ đến muộn sau 2 tuổi đã mang lại nhiều kết quả tốt.
Bệnh viện Chỉnh hình và Phục hồi chức năng Cần thơ có lịch sử hơn 50 năm hoạt động, với đội ngũ Y, Bác sĩ, Kỹ thuật viên Phục hồi chức năng- vật lý trị liệu, Kỹ thuật viên chỉnh hình….giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực Chỉnh hình và Phục hồi chức năng đã áp dụng nhiều phương pháp, kỹ thuật, và điều trị thành công, đem lại kết quả hài lòng cho hơn ngàn người bệnh chân khoèo bẩm sinh, giúp họ phát triển tốt về thể chất, khỏe mạnh về tinh thần, và là nguồn nhân lực hữu ích đóng góp cho xã hội. Các phương pháp đã và đang thực hiện tại Bệnh viện như:
I. Phương pháp tập Phục hồi chức năng – Vật lý trị liệu kết hợp với giày, nẹp chỉnh hình đối với các trường hợp nhẹ đến sớm.
Kỹ thuật tập vật lý trị liệu
Mang giày, nẹp chỉnh hình(Denis Browne)
Phương pháp nắn chỉnh hình, bó bột theo phương pháp Ponseti, kết hợp với giày, nẹp chỉnh hình, tập Phục hồi chức năng – Vật lý trị liệu đối với các trường hợp đến sớm, và với có cắt ngầm gân Achille qua da đối với các trường hợp cần đạt được tầm độ gập lưng bàn chân để hoàn tất cuộc điều trị.
Lần 1 Lần 2 Lần 3 Lần 4
Sự tiến triển của bàn chân theo từng khuôn bột
Trường hợp cụ thể:
Trước điều trị Bó bột Ponsetti
Sau bó bột Mang giày, nẹp chỉnh hình
Phẫu thuật cắt ngầm gân gót qua da
- Các phương pháp Phẫu thuật như giải phóng phần mềm; chuyển gân; cắt, đục
xương chỉnh trục… kết hợp mang nẹp, tập phục hồi chức năng- vật lý trị liệu đối với các trường hợp nặng, trường hợp điều trị bảo tồn thất bại, hoặc phát hiện muộn ở trẻ lớn, người lớn.
Phẫu thuật chuyển gân chày trước ra xương nêm III
Mang nẹp hỗ trợ; nẹp đêm, nẹp tập đi….
Trường hợp cụ thể:
Trước phẫu thuật Sau phẫu thuật
Tập đi với nẹp
Để khám và tư vấn điều trị, xin vui lòng liên hệ: Bệnh viện Chỉnh hình và Phục hồi chức năng Cần Thơ. Số 21, đường Cách mạng tháng 8, phường Bình Thủy, Tp Cần Thơ.
Quý khách quan tâm đến dịch vụ vui lòng gọi ngay: 0939.86.3535 hoặc 02923.827876 để được tư vấn cụ thể.
